Dịch "tẩu hỏa nhập ma" như thế nào?

Làm sao để thành một người dịch giỏi? Bạn cần phải hiểu rõ ý nghĩa, sắc thái của từ ngữ (tiếng mẹ đẻ). Việc này không dễ nếu bạn không rèn luyện tư duy về ngôn ngữ và diễn đạt.

Ví dụ từ "tẩu hỏa nhập ma" nghĩa là thế nào? Bạn không thể dịch nếu không giải thích ý nghĩa của nó một cách đơn giản hơn. Vì tiếng Anh, tiếng Nhật có lẽ không có từ tương đương nên bạn sẽ phải DỊCH THEO Ý NGHĨA của từ.

Đó là: Bị điên vì học hành không đúng cách hoặc học nặng mà không hiểu nội dung.
Tiếng Anh: to become mad because learning hard by improper methods or without understanding
Tiếng Nhật: 不適切な勉強法で精一杯に勉強して発狂すること

Hoặc đơn giản là: Phát điên vì học sai cách
= to become mad because of improper learning methods
= 間違った勉強法で気が狂う

Trong dịch thuật, không phải lúc nào bạn cũng tìm được cụm từ tương đương (về ý nghĩa, sắc thái, ...) nên bạn cần dịch sao cho sát nghĩa nhất.

Ngữ nghĩa luận: "Bất trắc" nghĩa là gì?

Muốn thành một dịch giả giỏi thì bạn phải giỏi ngôn ngữ mẹ đẻ. Muốn thành công thì bạn phải giỏi ngôn ngữ mẹ đẻ.

Nếu bạn muốn dịch đúng và sát nghĩa, bạn phải hiểu từ gốc. Hôm nay tôi sẽ nói về từ "Bất trắc", nó có nghĩa là gì. Kanji cả nó là 不測 Bất Trắc.

Chữ 測 Trắc có nghĩa là đo đạc. Nếu bạn học tiếng Nhật thì bạn sẽ biết mấy từ sau:
測る hakaru = đo, đo đạc
測定 Sokutei Trắc Định = đo đạc (ra số liệu)
観測 Kansoku Quan Trắc = quan trắc (quan sát và đo đạc)
予測 Yosoku Dự Trắc = đo trước, đoán trước

Bất Trắc 不測 Fusoku nghĩa là "không biết trước (được), không lường trước được". Nó chỉ việc bạn không lường được và THƯỜNG là việc xấu. Dịch ra tiếng Nhật sẽ là:
予期せぬ Yoki senu = (sự việc) bất trắc, không lường được

(予期 Dự Kỳ: Đoán trước, lường trước)

Từ tương đương là 思いがけない Omoigakenai = không ngờ tới.

Ví dụ:
Biến cố bất trắc = 予期せぬ出来事 Yokisenu dekigoto

Ở đây Yokisenu là Yoki shinai nhưng mang tính văn học hơn và bao giờ cũng đứng trước danh từ (chứ không thể đứng cuối kết thúc câu như Yoki shinai).

Đây là cách mà học sinh tại Nhật học kanji. Nếu muốn làm người dịch giỏi thì bạn cũng phải nắm thật rõ hán tự.

Một từ khác là: 万が一 Man'ga'ichi hay 万一 Man'ichi (Vạn Nhất), giống như "vạn nhất" trong tiếng Việt (hơi cổ), là một trạng từ chỉ "lỡ ra". Nghĩa của nó là trong vạn trường hợp thì có một trường hợp, tức là chỉ xác suất xảy rất nhỏ. Thực ra là 万の一 Man no ichi nhưng do đây là một từ hợp nhất nên "no" chuyển thành "ga". Ví dụ:
Mũi hi vọng = 希望が岬 Kibou-ga-saki
Nếu dùng "no" thì lại thành một cụm từ thay vì một danh từ hợp nhất.

Hiểu từ vựng giúp bạn vận dụng rất nhanh vì bạn phải hiểu trước khi dịch, và phải hiểu thật cặn kẽ. Nếu hiểu rồi thì dịch rất dễ, có thể chưa hẳn chuẩn về sắc thái nhưng chắc chắn sẽ chính xác về ngữ nghĩa.

万が一停電した場合、・・・
Man'ga'ichi teiden shita baai, .... = Nếu lỡ có mất điện, ...

(C) S-AROMA

Nghệ thuật dịch từng đoạn

Làm dịch giả, chúng ta hay phải dịch câu dài, câu phức. Việc chia đoạn ra để dịch giúp dịch chính xác trong thời gian ngắn mà không tốn sức.
Ưu điểm:
- Dịch nhanh, chính xác
- Tiết kiệm sức lực
Bạn cần chú ý là phải dịch ĐÚNG NGỮ PHÁP, tuyệt đối tránh phân tích ngữ pháp sai.

Ví dụ bài dịch hôm nay [Từ Saroma Lang FB]:

Cuộc sống này tuyệt vời ở chỗ nó chẳng có gì tuyệt vời cho tới khi chúng ta nghĩ rằng nó tuyệt vời và quyết định làm một chuyến phiêu lưu.

Dịch câu trên ra tiếng Nhật.

Blog dịch thuật S'AROMA sẽ chia ra dịch theo từng đoạn:

(1)
Cuộc sống này tuyệt vời ở chỗ XXX
=> この人生は、XXXというところに素晴らしい。
Kono jinsei wa, XXX to iu tokoro ni subarashii.

(2)
Cuộc sống này tuyệt vời ở chỗ nó chẳng có gì tuyệt vời cho tới khi XXX
=> この人生は、XXXまでは、素晴らしいことが何もない、というところに素晴らしい。
Kono jinsei wa, XXX made wa, subarashii koto ga nanimo nai to iu tokoro ni subarashii.

"Chẳng có gì tuyệt vời" là "素晴らしいことが何もない", còn "Cho tới khi ~" là "～までは".

(3) Dịch vế câu

Sổ tay dịch giả: Tra từ nhanh với Google Dịch

Vì sao nên dùng Google Dịch như từ điển?

Khi làm công việc dịch thuật, bạn sẽ gặp vấn đề là dùng từ điển nào? Các từ điển Nhật - Việt hiện nay đều dở và không đầy đủ, thiếu từ, các từ điển Anh - Việt cũng không tốt. Ngoài ra, các từ điển tra online về tiếng Việt thì phản ứng chậm chạp, giao diện không tiện lợi.

Với kinh nghiệm dịch của tôi thì bạn nên dùng Google Dịch như một từ điển. Có nhiều lựa chọn từ dịch cho bạn và do từ điển này cập nhật thường xuyên nên lượng từ vựng phong phú. Tôi xin nêu một số ưu điểm:

• Lượng từ phong phú do cập nhật thường xuyên
• Mỗi từ sẽ hiện nhiều cách dịch
• Khi dịch Anh - Việt sẽ hiện cả chiều dịch ngược lại
• Chuyển ngôn ngữ dễ: Chỉ cần ấn nút ngôn ngữ bạn cần
• Chuyển chiều dịch dễ, ví dụ từ Nhật => Việt sang Việt => Nhật chỉ bằng 1 nhấp chuột
• Tốc độ nhanh

Có danh sách để bạn chọn từ phù hợp

Dịch Anh-Việt: Có nhiều lựa chọn dịch ngược (bên phải phía dưới)

Tốc độ dịch của Google Dịch nhanh

Điều quan trọng khi dịch là tốc độ, bạn phải đảm bảo tốc độ để đáp ứng thời hạn nộp (deadline) và nâng cao hiệu suất kiếm tiền. Google Dịch giúp đáp ứng điều này tốt hơn các từ điển online.
Bạn tốn nhiều thao tác thì hiệu suất thường thấp nên việc tiết kiệm thao tác máy tính khá quan trọng. Google Dịch giúp bạn tiết kiệm được thời gian, thao tác di chuột, chuyển ngôn ngữ, v.v...

Chú ý khi dịch bằng Google Dịch

Google Dịch không đảm bảo chính xác 100% dù từ vựng, đặc biệt từ chuyên môn, được cập nhật rất thường xuyên và khá chính xác. Bạn hãy kiểm tra lại ý nghĩa ở các từ điển online như "Từ điển quốc ngữ tiếng Nhật", từ điển Anh - Nhật, Nhật - Anh.
Các từ điển này có thể truy cập từ trang web saromalang.com ở cột bên phải, rất nhanh chóng và tiện lợi. Ngoài ra, khi bạn nhấp biểu tượng Google Dịch trên saromalang, bạn sẽ được chuyển tới trang mặc định duyệt Nhật - Việt, rất nhanh chóng và không cần tốn thao tác.

Bộ công cụ trên saromalang.com

• Truy cập www.saromalang.com
• Truy cập dịch nhanh Nhật-Việt (có thể từ saromalang): http://translate.google.com.vn/#ja/vi/

Dịch hợp đồng Việt - Nhật: "Bất kỳ" (bất kỳ trách nhiệm nào)

Nếu công việc của bạn liên quan đến tiếng Nhật, có thể bạn sẽ phải dịch hợp đồng từ tiếng Việt sang tiếng Nhật. Ví dụ như câu dưới đây:

• "Chúng tôi không chịu trách nhiệm nào với bất kỳ tổn hại nào xảy ra với khách hàng".

Câu này cũng có thể viết lại như sau:

• "Chúng tôi không chịu bất kỳ trách nhiệm nào với bất kỳ tổn hại nào xảy ra với khách hàng".

Có thể thay "bất kỳ" bằng "bất cứ" cũng được.

Một số bạn sẽ dịch thành 全て (subete = mọi, tất cả):

• 全ての責任を負いません。 = Không chịu mọi trách nhiệm.

Tuy nhiên, nếu bạn dịch như vậy thì hợp đồng sẽ không chặt chẽ. Bởi vì như thế là bạn "không chịu mọi trách nhiệm" đối với khách hàng, nhưng sẽ phải chịu một hoặc một số trách nhiệm riêng lẻ đối với tổn thất của khách hàng.

Ví dụ, khách hàng có một số tổn hại và yêu cầu bạn chịu trách nhiệm A và trách nhiệm B. Nếu dùng "subete" thì bạn sẽ không chịu trách nhiệm A và B đồng thời, nhưng nếu khách hàng yêu cầu bạn chịu trách nhiệm A thôi mà không cần chịu trách nhiệm B thì về lý bạn sẽ bị đuối lý.

Tiếng Nhật có một từ tương ứng cho "bất kỳ" là いかなる inakaru ("bất kỳ", "bất cứ").

• Bất kỳ trách nhiệm nào = いかなる責任 (ikanaru sekinin)
• Bất kỳ tổn hại nào = いかなる損害 (ikanaru songai)

"Chúng tôi không chịu trách nhiệm nào với bất kỳ tổn hại nào xảy ra với khách hàng".

= 「我々は顧客のいかなる損害に対していかなる責任を負いません」

Ngoài ra, các bạn có biết dịch "các" và "mỗi" ra tiếng Nhật trong hợp đồng thế nào không, ví dụ "các công ty", "mỗi công ty"?

Tiếng Nhật dùng 諸 (sho, CHƯ) cho "các" và 各 (kaku, CÁC) cho "mỗi". Ví dụ "các công ty" có thể dùng 諸会社 và "mỗi công ty" là 各会社.

Với "mỗi" có thể dùng "sorezore" để nhấn mạnh thêm.

(C) Blog dịch thuật S-AROMA

概要：ベトナム語契約を日本語に翻訳するときの「bất kỳ」（いかなる）、「các」（諸）、「mỗi」（各）の日本語翻訳の方法。

Dịch nối câu tiếng Nhật

Nối câu tiếng Nhật là gì?

Nối câu nghĩa là nối các ý bằng "Vて / Nで" hay "V（ます）/ Nであり". Ví dụ:

彼は留学生で，今大学で経済を勉強している．

Cậu ấy là du học sinh và hiện nay đang học kinh tế ở đại học.

He's a foreign student and is studying economy in an university now.

お金を稼いで貯金すればいつか豊かになる．

Nếu bạn kiếm tiền và để dành thì lúc nào đó bạn sẽ giàu có.

If you earn money and save it, you will get rich someday.

フリーランサーをしており，スキルアップも目指しています．

Tôi đang làm việc tự do và cũng đang nhắm tới nâng cao kỹ năng.

I'm a freelancer and am aiming for skill up, too.

彼女は優秀な学生であり，明るい性格を持っている．

Cô ấy là học sinh ưu tú và có tính cách tươi sáng.

She is an excellent student and has a bright character.

Cách dịch nối câu tiếng Nhật: "VÀ" (and)

Dịch tiếng Nhật rất dễ, nếu bạn phân tích được thành phần câu

Điều quan trọng khi dịch câu văn tiếng Nhật vẫn là phân tích được thành phần câu, gồm có 2 thành phần chính là CHỦ THỂ ("chủ ngữ"), sau đó là HÀNH ĐỘNG / TÍNH CHẤT / MÔ TẢ ("vị ngữ"), ngoài ra là các bổ ngữ. Các bổ ngữ này có thể bổ nghĩa cho chủ thể, hay cho hành động, hay bổ nghĩa cho một bổ ngữ khác.

Ví dụ câu văn sau:
人生とは本人が主役のドラマみたいなものだ

Ở đây とは là để chỉ sự định nghĩa, tức là "LÀ".

人生とは～ = Cuộc đời là ~

Mô tả của chủ thể này là ものだ ("thứ, đồ"):

人生とは～ものだ = Cuộc đời là thứ ~

本人が主役のドラマみたいな là BỔ NGỮ bổ nghĩa cho もの. Tại sao có thể khẳng định như vậy?

Bởi vì nó có dạng tính từ (みたいな: Adj-"na") và phần phía trước 本人が主役のドラマ đi kèm với みたいな để tạo thành bổ nghĩa cho もの.

みたいな = giống như

=> 人生とは～みたいなものだ = Cuộc đời là thứ giống như ~

Cái khó nhất trong câu này chính là dịch được 本人が主役のドラマ. Thực ra thì cụm này có chủ thể là ドラマ, tức là "bộ phim truyền hình" còn 本人が主役 chỉ là bổ nghĩa cho ドラマ mà thôi. Tức là, vấn đề trở nên cực kỳ đơn giản:

本人が主役 = bản thân là diễn viên chính

ドラマ = bộ phim truyền hình

=> 本人が主役のドラマ = bộ phim truyền hình mà bản thân là diễn viên chính

Tóm lại:

人生とは本人が主役のドラマみたいなものだ

= Cuộc đời là thứ giống như bộ phim truyền hình mà bản thân là diễn viên chính

Nếu bạn phân tích một câu thành Chủ thể, Hành động (hay Tính chất / Mô tả) và phân tích ra các bổ ngữ thì mọi câu văn sẽ cực kỳ đơn giản!

(C) SAROMA TRANSLATION BLOG