Ngữ nghĩa luận: "Bất trắc" nghĩa là gì?

Muốn thành một dịch giả giỏi thì bạn phải giỏi ngôn ngữ mẹ đẻ. Muốn thành công thì bạn phải giỏi ngôn ngữ mẹ đẻ.

Nếu bạn muốn dịch đúng và sát nghĩa, bạn phải hiểu từ gốc. Hôm nay tôi sẽ nói về từ "Bất trắc", nó có nghĩa là gì. Kanji cả nó là 不測 Bất Trắc.

Chữ 測 Trắc có nghĩa là đo đạc. Nếu bạn học tiếng Nhật thì bạn sẽ biết mấy từ sau:
測る hakaru = đo, đo đạc
測定 Sokutei Trắc Định = đo đạc (ra số liệu)
観測 Kansoku Quan Trắc = quan trắc (quan sát và đo đạc)
予測 Yosoku Dự Trắc = đo trước, đoán trước

Bất Trắc 不測 Fusoku nghĩa là "không biết trước (được), không lường trước được". Nó chỉ việc bạn không lường được và THƯỜNG là việc xấu. Dịch ra tiếng Nhật sẽ là:
予期せぬ Yoki senu = (sự việc) bất trắc, không lường được

(予期 Dự Kỳ: Đoán trước, lường trước)

Từ tương đương là 思いがけない Omoigakenai = không ngờ tới.

Ví dụ:
Biến cố bất trắc = 予期せぬ出来事 Yokisenu dekigoto

Ở đây Yokisenu là Yoki shinai nhưng mang tính văn học hơn và bao giờ cũng đứng trước danh từ (chứ không thể đứng cuối kết thúc câu như Yoki shinai).

Đây là cách mà học sinh tại Nhật học kanji. Nếu muốn làm người dịch giỏi thì bạn cũng phải nắm thật rõ hán tự.

Một từ khác là: 万が一 Man'ga'ichi hay 万一 Man'ichi (Vạn Nhất), giống như "vạn nhất" trong tiếng Việt (hơi cổ), là một trạng từ chỉ "lỡ ra". Nghĩa của nó là trong vạn trường hợp thì có một trường hợp, tức là chỉ xác suất xảy rất nhỏ. Thực ra là 万の一 Man no ichi nhưng do đây là một từ hợp nhất nên "no" chuyển thành "ga". Ví dụ:
Mũi hi vọng = 希望が岬 Kibou-ga-saki
Nếu dùng "no" thì lại thành một cụm từ thay vì một danh từ hợp nhất.

Hiểu từ vựng giúp bạn vận dụng rất nhanh vì bạn phải hiểu trước khi dịch, và phải hiểu thật cặn kẽ. Nếu hiểu rồi thì dịch rất dễ, có thể chưa hẳn chuẩn về sắc thái nhưng chắc chắn sẽ chính xác về ngữ nghĩa.

万が一停電した場合、・・・
Man'ga'ichi teiden shita baai, .... = Nếu lỡ có mất điện, ...

(C) S-AROMA